Gökyüzünü İzlemeyi Sevenler İçin Evde Teleskop Yapımı

Özellikle yabancı dizi veya filmlerde genelde çocukların ya da gençlerin odasında cam önünde duran teleskopları görürüz. Hatta bir dönemin fenomen dizisi Sihirli Annem'de 'Avni' karakterinin de teleskopla sık sık o sihirli evi izlediğine hepimiz şahit olmuşuzdur. Elbette Avni'nin farklı evleri izlemesine değil, bu teleskopların gizemine ve odadaki dekoratifine hayran kalırız. Gördüğümüz anda da gündüzleri gökyüzünün maviliğine, geceleri de karanlığına kendimizi kaptırdığımızı, yıldızları incelediğimizi ve özellikle kayan, hareket eden yıldızlara şahit olduğumuzu hayal ederiz.

Evde teleskop nasıl yapılır?

Yetişkinler için durum böyleyken çocuklar için de durum aslında pek farklı değildir. Ufku geniş çocuklar, doğayı ve evreni merak edebilir. Ancak gökyüzündeki hareketleri izlemek için gerekli olan teleskoplar çok pahalı. Günümüz şartlarında teleskop almak çok da kolay değil. Bu nedenle bizler de sizler için 'Evde teleskop nasıl yapılır?' sorusuna yanıt aramak ve vermek istedik. İşte detaylar...

Öncelikle yapacağımız teleskop tam olarak nedir ve ne işe yarar onları öğrenelim.

Teleskop, astronomların kullandığı bir rasathane cihazıdır. Uzaydan gelen her türlü radyasyonun görüntülenmesini sağlar. 1608 yılında Hans Lippershey (Hollandalı gözlük üreticisi) tarafından icat edilmiş, 1609 senesinde ise Galileo Galilei tarafından ilk defa gökyüzü gözlemleri yapmak için kullanılmıştır. Kâinat hakkında bilgi toplamak için teleskoplar önemli araçlardır. Örneğin uzaydaki cisimlerden yansıyan ya da doğrudan uzaydan gelen gözle görülen ışık, ultraviyole ışınlar, kızılötesi ışınlar, röntgen ışınları, radyo dalgaları gibi her türlü elektromanyetik yayınlar delil olarak sayılabilir.

İki çeşit teleskop vardır

Teleskop yapı olarak objektif, oküler ve bu mercekleri muhafaza eden bir tüpten meydana gelir. İki tür teleskop vardır ve bunlar objektif türüne göre ayrılır. Birinde; uzaydan gelen ışıklar teleskop içinde bir aynaya çarpıp, prizmadan geçtikten sonra göze gelir. Bu türe yansıtıcı teleskop denir. Diğerinde ise uzaydan gelen ışıklar merceklerden doğrudan geçip göze ulaşır. Bu tür de kırıcı teleskop olarak bilinir.

Haydi şimdi isterseniz teleskop yapımı için gerekli olan malzemelere bakalım;

• Biri küçük diğeri büyük 2 adet büyüteç

• Koli bandı

• Yapıştırıcı

• Gazete kâğıdı

• Makas

• Cetvel

• Kâğıt havlu silindiri gibi ancak daha uzun boyutta kartondan bir silindir

Not: Yapacağınız teleskop biraz daha gerçekçi, biraz daha sağlam olsun istiyorsanız kartondan silindir yerine PVC boruları ya da üzerinde işlem yapılması (Kesilmesi, delinmesi vs.) kolay çeşitli metal plakalar da kullanmayı tercih edebilirsiniz)

Her yerde rahatlıkla bulunabilecek ve cebimizi de çok zorlamayacak tüm bu malzemelerle hayallerimizdeki teleskopu yapmaya başlayabiliriz.

En temel adımda yapacağınız teleskobun boyutuna karar vermelisiniz. El becerileriniz çok kuvvetliyse hayalinizdeki teleskopu yapmayı planlayabilirsiniz. Ancak el becerileriniz kısıtlıysa işe biraz daha basitten başlamak en önemlisi yani. Teleskopunuzu biraz daha küçük yapmaya karar vererek daha sonra anlatacağım işlemleri daha basit bir şekilde yapabilmeyi taahhüt edersiniz.

Anı yakalayalım!

İşlemler sırasında çok ufak bir matematiğe ihtiyaç duyacağınızı da belirtmek isteriz. İlk etapta daha önceden yanımıza almış olduğumuz gazete sayfalarını diziyoruz. Kâğıdın üzerine önce büyük boy büyüteci yerleştiriyoruz. Tam bu sırada yazıların bulanık görünmesi lazım. Eğer bulanık görünmüyorsa bir yerde yanlışlık var demektir! Büyüteçleri kontrol edelim ve büyük olanı gazete kağıdının üzerine koyalım. Yazıların bulanıklaşmış olması lazım. Şimdi de diğer büyüteci yani küçük olanı, büyük büyüteç ile gözünüzün arasına konumlandırın. Hareket ettiğinizde yazıların bir netleşip bir de yeniden bulanıklaştığına şahit olacaksınız. İşte tam bu sırada yazıların ters ve kocaman görünmeye başladığı anı yakalamaya çalışın. Tam bu anı bulduğunuzda aradaki mesafeyi ufak bir cetvelle ölçün.

Çocuklar, büyüklerinizden yardım almayı ihmal etmeyin

Şimdi ikinci aşamaya geçiyoruz. Daha önceden yanımıza aldığımız karton silindirin ön ucuna makas yardımıyla büyük büyütecin sığacağı kadar bir delik açın. Ancak bu deliği açarken bir yerinizin kesilmemesine dikkat edin, özen gösterin. Özellikle çocuklar teleskopu yaparken kesme yerlerinde ve tehlike oluşturabilecek her anda büyüklerinden yardım almayı ihmal etmeyin! Eğer karton silindirin ön ucuna büyük büyüteç büyüklüğünde delik açtıysak şimdi yine ilk adıma dönüyoruz. İlk adımda hatırlarsanız büyük büyüteç, küçük büyüteç ve göz arasında bir mesafe hesaplamıştık. Bu mesafede yazılar ters ve büyük gözüküyordu. İşte bu belirlediğiniz aralık kadar ikinci deliği de bu mesafenin bittiği alana açın. Unutmamalısınız ki ilk delik büyük büyüteç kadar, ikinci delik ise küçük büyüteç boyutlarında olmalı. Delikler açıldıysa artık büyüteçleri koli bandı yardımıyla karton silindirlere yapıştırabilirsiniz.

Büyüteçleri sabitlediyseniz eğer ilk teleskopla gökyüzüne bakma ve evreni keşfetme deneyimini gerçekleştirebilirsiniz.

Gördüğünüz üzere çok basit bir şekilde, çocukların da ebeveynleri gözetiminde dahi yapabileceği, maliyeti düşük ve hem yapım aşaması hem de sonrası çok keyifli olan teleskopumuzu evimizde ürettik.

Dekoratif olarak kullanabilirsiniz

Artık gönül rahatlığıyla teleskopunuzu kullanabilir, gökyüzündeki hareketleri izleyebilirsiniz. Tabii ki yaptığınız teleskopu dekoratif olarak da kullanmayı ihmal etmeyin... İlk üretim gerçekleşip işin zor olan kısmını hallettikten sonra teleskopunuzu dilediğiniz renklere boyayabilir ve üzerine zevkinize göre eklemeler yapabilirsiniz. Evinizin en güzel yerinde duracak olan teleskopunuzu sizin yapmış olmanız sizlere büyük bir keyif verecektir, baktıkça ve kullandıkça da kendinizi iyi hissedeceksinizdir.